Sayıştay Yasası’na göre meslek mensupları arasında yer alan denetçilik bir KARİYER MESLEK tir. Sayıştay Denetçisi, Anayasa ve kanunlarla Sayıştay’a verilen inceleme, denetleme ve raporlama görevlerini yerine getirmekle yetkilendirilmiştir. Yargısal yetki ile donatılan ve Anayasamızın yargı bölümü altında yer alan Sayıştay, TBMM adına kamu dış denetimini yürütmesi nedeniyle tüm dünya Sayıştayları gibi yüksek denetim örgütü kimliğine sahiptir. Sayıştay denetçileri görevlerini, Sayıştayların Uluslar arası Örgütü INTOSAI Standartlarında belirtildiği üzere mali ve performans denetimleri ile denetim destek gruplarındaki çalışmalarıyla yerine getirirler.
Sayıştay Denetçileri şu temel nitelikleri taşımalıdırlar:
Genel olarak Sayıştay;
a) Merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarını, mahallî idareleri, sermayesindeki kamu payı doğrudan veya dolaylı olarak % 50’den fazla olan özel kanunlar ile kurulmuş anonim ortaklıkları, diğer kamu idarelerini (kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları hariç),
b) (a) bendinde sayılan idarelere bağlı veya bu idarelerin kurdukları veya doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak ortak oldukları her çeşit idare, kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketleri,
c) Kamu idareleri tarafından yapılan her türlü iç ve dış borçlanma, borç verilmesi, borç geri ödemeleri, yurt dışından alınan hibelerin kullanımı, hibe verilmesi, Hazine garantileri, Hazine alacakları, nakit yönetimi ve bunlarla ilgili diğer hususları; tüm kaynak aktarımları ve kullanımları ile Avrupa Birliği fonları dahil yurt içi ve yurt dışından sağlanan diğer kaynakların ve fonların kullanımını,
ç) Kamu idareleri bütçelerinde yer alıp almadığına bakılmaksızın özel hesaplar dahil tüm kamu hesapları, fonları, kaynakları ve faaliyetlerini,
denetler.
(2) Sayıştay; yapılan andlaşma veya sözleşmedeki esaslar çerçevesinde uluslararası kuruluş ve örgütlerin hesap ve işlemlerini de denetler.
(3) 2/4/1987 tarihli ve 3346 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 2 nci maddesi kapsamına giren kamu kurum, kuruluş ve ortaklıklarının Türkiye Büyük Millet Meclisince denetlenmesi, bu Kanun ve diğer kanunlarda belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde yerine getirilir.
Sayıştay Denetçileri denetim alanına giren kurumların denetimini iki şekilde yerine getirir. Gerek görüldüğü durumda denetçi, ilgili kurum bünyesinde yerinde denetim yapmakla görevlendirilir. Bu durumda denetçi bizzat o kuruluşun bulunduğu bölgeye giderek görev yapar. Yerinde denetimle görevlendirilmediği durumda ise ilgili kuruluşun iş ve işlemlerini merkezde (Ankara) inceler. Anayasal bir denetim ve yargı kurumunda görev yapan ve kariyer bir mesleğe sahip Sayıştay Denetçileri bir takım mesleki güvencelerle donatılmışlardır. Bu husus onların yürütmeden bağımsız görev yapabilmelerinin ayrılmaz bir parçasıdır. Sayıştay denetçileri, bir çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de özlük hakları ve mesleki güvenceler açısından diğer denetim elemanlarının tabi olduğu sisteme değil, hakim ve savcıların tabi olduğu sisteme tabidirler.